रमजान र मधुमेह

      

                    डा.गुणेशवर झा

         स्तुति सौम्या हेल्थ केयर,मलंगवा -१०

       

                                                                                      

रोजा राख्दा हुने शारीरिक लाभहरु

•    शरीरको वजन कम हुन्छ

•    ग्लुकोज (एचबिए१सी) को नियन्त्रण हुन्छ

•    बोसोको मात्रामा सुधार हुन्छ

•    रक्तचाप नियन्त्रण हुन्छ

•    प्रतिरोधात्मक क्षमतामा बृद्धि हुन्छ

•    शरीर भित्रको विषाक्त पदार्थ बाहिर निस्कन्छ

रमजानको समयमा मधुमेह बिरामीहरुमा हुने जोखिमहरु

•    रगतमा ग्लुकोजको अत्याधिक मात्रा कम हुनु (हाइपोग्लाइसिमिया)

•    रगतमा ग्लुकोजको अत्याधिक मात्रा बढी हुनु (हाइपरग्लाइसिमिया)

•    शरीरमा पानीको मात्रा अत्याधिक कम हुनु (जलवियोजन  हुनु)

•    टाइप १ मधुमेह बिरामीहरुको रगतमा एसिड (किटोन बडी) जम्मा हुनु

जोखिम कम गर्न के गर्नुपर्छ ?

•    रोजा बस्ने निर्णय गर्नु भन्दा ६-८ हप्ता अगाडि चिकित्सक र धार्मिक सल्लाहको अधारमा जोखिमको मूल्यांकन गर्नुपर्छ।

•    “‘अन्तराष्ट्रिय मधुमेह महासंघ’ र ‘मधुमेह र रमजान’ अन्तर्राष्ट्रिय गठबन्धन २०१६” मा रमजानको समयमा रोजा बस्न चाहने मधुमेह बिरामीहरुलाई ३ जोखिम समूहमा वर्गीकृत गरिएको छ। यसलाई इजिप्टको मोफ्टिले अनुमोदन गरेको छ।

o    धेरै उच्च जोखिम:- मधुमेह बिरामीले रोजा राख्नै मिल्दैन।

o    उच्च जोखिम:- मधुमेह बिरामीले रोजा राख्नु हुँदैन।

o    मध्यम/कम जोखिम:- मधुमेह बिरामीले चिकित्सकको सल्लाह अनुसार रोजा राख्न मिल्छ।

•    मधुमेह बिरामी र पारीवारिक सदस्यहरुले निम्न कुराहरुको बारेमा जानकारी राख्नुपर्छ :

o    स्वस्थ्य पोषण

o    नियमित व्ययाम

o    औषधि र मात्राको समायोजन

o    नियमित ग्लुकोजको जाँच

o    रगतमा अत्यधिक कम ग्लुकोज (हाइपोग्लाइसिमिया) हुँदा देखिने लक्षणहरु

o    रोजा तोड्न मिल्ने अवस्थाहरु

रमजानको समयमा भोजनको योजना (डाइट योजना)

•    शरीरलाइ दैनिक आवश्यक पर्ने क्यालोरीलाई सेहरी र इफ्तारको बीचमा सही मात्रामा विभाजन गरी सेवन गर्नुपर्छ।

•    अत्यधिक फाइबरयुक्त खाना खानुपर्छ।

•    फलफूल, तरकारी र सलाद प्रशस्त मात्रामा खानुपर्छ।

•    सूर्यास्त र सूर्योदयको बीचमा प्रशस्त तरल पदार्थ पिउनुपर्दछ।

•    गुलियो तरल पदार्थ, मिठाइ तथा क्याफिनयुक्त तरल पदार्थको सेवन गर्नुहुँदैन।

इफ्तार

•    तरल पदार्थहरू - नरिवल पानी/ कागती पानी (चिनी नभएको), अमिलो फलको रस - १ गिलास

•    फलहरू - कुनै एक गुलियो फल (१-२ भाग)

•    मुरी / चिउरा / ओट्स/ नूडल्स- १ कप

•    पियाजी- १ पिस

•    उमालेको छोला -१/२ कप, चप- १ पिस, कबाब- १-२ पिस

•    काँक्रो, अमिलो फलको रस, नरिवल पानी- इच्छा अनुसार 

बेलुकाको खाना

•    रोटी- २/ चामल १-१.५ कप (१२०-१८० ग्राम)

•    माछा / मासु / अण्डा - १ पिस

•    तरकारी, सलाद - ईच्छा अनुसार 

•    दाल- १ कप

सेहरी

•    चावल- २ कप (२५०-३०० ग्राम)

•    माछा / मासु- २ पिस

•    तरकारी, सलाद - ईच्छा अनुसार 

•    दाल- १ कप

•    दूध- १ कप 

रोजा तोड्न मिल्ने अवस्थाहरु

•    रगतमा ग्लुकोजको मात्रा <७० एमजी/डिएल (३.९ एमएमओएल/एल) भएमा

•    रगतमा ग्लुकोजको मात्रा >300 एमजी/डिएल (16.7 एमएमओएल/एल) भएमा

•   ग्लुकोजको मात्रा अत्यधिक कमि (हाइपोग्लाइसिमिया) हुँदाको लक्षणहरु देखिएमा (जस्तो : पसिना आउनु, चक्कर लाग्नु, हृदयको गति बढनु आदि)

•    अन्य समयहरु (जस्तो : अत्यधिक पखाला लाग्नु, वान्ता हुनु, ज्वरो आउनु आदि)

के गर्दा तपाइँको रोजा टुट्दैन? 

•    रगतबाट ग्लुकोज परीक्षण गर्दा

•    इन्सुलिन इन्जेक्सन लिँदा

रमजान समाप्त भएपछि ध्यानदिनुपर्ने कुराहरु

•    इद-उल-फितरको समयमा अत्यधिक-खानाहरू (विशेष गरी मिठाइ) बाट बच्नुहोस्, किनकि यसले उच्च रक्त ग्लुकोज निम्त्याउन सक्छ।

•    औषधिको मात्रा, समय वा औषधिको प्रकार समायोजन तथा परिमार्जनको बारेमा आफ्नो चिकित्सकसँग सल्लाह गर्नुहोस्। 

•    रमजानको समयमा हाइपोग्लाइसिमिया वा हाइपरग्लाइसिमियाको घटनाहरू भएको थियो भने रमजानको अर्को बर्षको योजना बनाउँदा विशेष सावधानी अपनाउनुहोस्।

थप जानकारीको लागी : 9801031260